Bacak Damar Tıkanıklığı
Bacak damar tıkanıklığı 65 yaş üstünde %15-20 oranında damar sertliğine bağlı görülen bir atardamar hastalığıdır. Her yaş artıkça risk oranı artar. Şeker hastalığı, hipertansiyon, sigara içilmesi ve kan lipid-kolesterol düzeyinin yüksekliği hazırlayıcı risk faktörleridir.
Hangi damarlar tıkanır?
Vücudun herhangi bir yerindeki damarlar tıkanabilir. Damar sertliği dediğimiz ateroskleroz vücudun tüm damarlarını etkileyen yaygın bir hastalık olarak karşımıza çıkar. Kalpte olursa kalp krizi, beyinde olursa inme-felç oluşurken bacaklarda oluşursa yürümeyle ağrı meydana gelir. Hangi organı tutarsa o organ temel işlevini yerine getiremez.
Bacak damarlarında her iki bacağı besleyen atardamarlarda alt karından itibaren ayaklara dek herhangi bir yerde tıkanıklık meydana gelebilir. Bu tıkanmalar yavaş gelişen süreçler olduğu için vücut kendini ona göre ayarlar. O yüzden istirahat halinde şikayet oluşturmazken yürüme gibi egzersizler sırasında tıkayıcı lezyonlar bacak kaslarına gerekli kanın gitmesine izin vermediğinden kasların metabolik ihtiyacı karşılanamaz ve yürüme ile bacak ağrısı dediğimiz klodikasyon ortaya çıkar. Ağrı genelde baldırlarda olmakla birlikte uyluk ve kalçayı da etkileyebilir.
Klodikasyon her hastada görülür mü?
Klodikasyon bacak damar tıkanıklığı için çok tipik bir belirti olmakla birlikte üçte bir hastada tipik olarak görülür. Tipik klodikasyon aktivite kısıtlayıcı ciddi kalp yetmezliği, ciddi akciğer hastalığı, kas-iskelet hastalığı gibi egzersiz yapamayacak kadar kondisyonsuz hastalarda damar tıkanıklığı olmasına rağmen görülmeyebilir.
Hastaların başka şikayetleri olmaz mı?
Fizik muayenede ayak cildinde renk ve ısı değişiklikleri, tüy dökülmesi, tırnak bozuklukları ve egzersiz yapamamaya bağlı gelişen kas zayıflamaları. Eğer iliak arter dediğimiz kalça düzeyindeki atardamarlarda gelişirse impotans (iktidarsızlık) ortaya çıkar.
Tedavi edilmezse ne olur?
Önceleyin egzersizle başlayıp istirahat geçen bacak ağrıları istirahatle ortaya çıkmaya başlar. Beslenemeyen bölgelerde ciltte ülserler, iyileşmeyen ayak yaraları ortaya çıkmayan başlar, son aşamada ayak gangrene gidebilir. Bu yaralar beslenme bozukluğu sonucu ortaya çıkar, damar tıkanıklığı ortadan kaldırılmadan iyileşmezler. Konu ayak yaraları konusunda detaylı anlatılmıştır.
Tanı nasıl konur?
Sadece şikayetleri dinlemekle bile tecrübeli bir doktor tarafından tanı konabilir. Hastaların 500 metre yürüyorum bacak ağrım başlıyor dinledikten sonra geçiyor tekrar yürümeye başlıyorum aynı mesafede yine başlıyor gibi tipik anlatımları vardır. Ne kadar mesafe şikayetsiz yürüyebiliyorsa o kadar hafif düzeydedir tıkanıklık; 1000 metre şikayetsiz yürüyebiliyorsa hafif 50 metre yürüyebilirsa şiddetli tıkanıklık var diyebiliriz.
Muayenede ayak nabazanları zayıflamış ya da alınamaz. İleri evrelerde diğer ayakla karşılaştırıldığında tıkanık ayak soğuktur. Şiddetli tıkanıklarda iyileşmeyen ayak yaraları, gangrene giden (yaralarda kömür gibi siyahlaşma) ayak yaraları ortaya çıkar.
Hastanın şikayetleri dinlenip fizik muayane yaptıktan sonra bacak damar tıkanıklığının kesin tanısı koymak ve tıkanıklığın yeri- uzunluğunu saptamak için radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanırız. Renkli doppler ultrason, tomografi ve MR gibi yöntemlerle hızlıca tanıya gideriz.
Tedavi
Birkaç aşamalı tedavi gereklidir.
Öncelikle yaşam tarzı değişikliği, şeker hastalığı ve hipertansiyonu varsa kontrol altına alınıp tedavilerinin düzene sokulması.
Sigara bırakılmalı, yürüme gibi kolay bir egzersizle günlük 30 dakika yürüyüşler yapılmalıdır.
bazı kan sulandırıcı ilaçlar yürümeyi rahatlatabilir, olası kötüleşmeleri engelleyebilir. Ancak bilinmesi gereken hiçbir ilaç tıkalı damarı açamaz.
Tıkalı damarın açılması için ameliyat veya ameliyatsız çözüm olan anjiografi altında anjioplasti ve stentleme işlemleridir.
Ameliyatsız çözüm
Günümüzde damar tıkanıklığı tedavisinde en sık kullanılan, kolay, güvenilir ve çok etkili tedavi yöntemleridir.
Kasıktan 1-3 mmlik bir delikten girilerek yüksek teknolojik cihazlarla tıkalı damar açılır. Hastalar aynı gün taburcu edilir, 1 gün sonra günlük yaşamlarına dönerler.
Memorial girişimsel radyoloji merkezimizde kalp dışı tüm damarların darlık ve tıkanıkları tedavileri yapılmaktadır.