Kemoembolizasyon
TAKE (transrteryelkemoembolizasyon)
TAKE ilk olarak karaciğer tümörlerinin tedavisinde kullanılmaya başlanmakla birlikte bunun dışında başka kanserlerde de kullanılmaya başlanmıştır. Girişimsel kanser tedavisinde en sık başvurulan tedaviye yönelik uygulamadır. TAKE kelime olarak TransArteryelKemoEmbolizasyonun kısaltılmasıdır. Yani atardamarların içinden girilerek kateter (ince borucuk) aracılığyla tümör damarlarına ulaşılır, tümöre kemoterapi yüklü tanecikler verilir ve bu tanecikler tümöre hapsedilir. Bu işlemle tümörü hem besleyen damarlar tıkatılmış olur hem de tanecikler bağlı kemoterapi ilacı tümör içinde uzun süre salınarak tümörü yok eder.
Ameliyatsız yapılan bir işlem olup anjio altındakasıktan 1-3 mmlik delikten girilerek tüm tedavi yapılır. Karaciğer tümörlerinde ilk kullanılmaya başlanmasının nedeni karaciğerin iki damarsal yapıdan besleniyor olmasıdır. Karaciğer tümörleri ise sadece hepatik arter dediğimiz damarın dallarından beslenirler. Yani bu tedavi ile tümör ve onu besleyen damarları tıkadığımızda beslenmesini engelleyip yok olmasını sağlarız. Buna mukabil karaciğerin normal dokusu diğer damardan beslenmesine devam eder bir akamate uğramaz.
Karaciğer kanserleri genellikle kronik karaciğer hastalığına yol açan hepatit B veya C ve bunların neden olduğu siroz zemininde gelişir. Ayrıca diğer kanserlerin ve özellikle barsak kanserleri gibi batın içi kanserlerin en çok yayılım yaptığı organdır. Kemoembolizasyon tedavisi hem karaciğer kendi tümörlerine hem de diğer kanserlerin yayılımlarında (metastaz) kullanılmaktadır.
TAKE günümüzde tüm dünyada birçok merkez tarafından rutin olarak yapılmaktadır. İşlem için uygun hasta grubunda sağ kalımı iyileştiren veya hayat kalitesinin devamını sağlayabilen konforlu, güvenli ve etkili girişimsel radyolojik uygulamadır.
TAKE’nin kemoterapiden farkı nelerdir?
1.kemoterapi ilaçları ya kol damarından ya da port dediğimiz ciltaltına yerleştirilen bir cihazdan verilir. Dolayısıyla tüm kan dolaşım sistemine verilir, ilaç tüm vücuda dağıldığı için ancak küçük bir kısmı tümöregider . Hem tümör dokusuna daha az ilaç gitmiş olur hem de kemoterapi ilacı diğer normal dokuları da etkilediği için ilacın istenmeyen etkileri ortaya çıkar.
2. kemoembolizasyonda ilaç yüklü tanecikler doğrudan karaciğer tümörünün içine verilir, ilaç tümör içinde hapsedilir. Taneciklerdenyavaş salınan kemoterapi ilacı ile tümör içerisinde uzun süre kemoterapi ilacı yüksek konsantrasyonda kalmakta ve böylece tümör etkin bir şekilde tedavi edilmiş olur. İlaç lokal olarak sadece tümör içerisine verildiğinden diğer organlar korunmuş olur.
3. TAKE ile sadece ilaç verilmez, kemoterapi ilacı emdirilmiş tanecikler verilir. Bu tanecikler tümörün tüm damarlarını tıkadığından tümörün beslenmesini bozarak ikili etki sağlanmış olur.
4. TAKE, doğrudan tümöre müdahalede bulunan bir tedavi yöntemi olduğu için kemoterapiye göre daha etkili bir tedavi yöntemi olup yaşam süresini uzattığı bilimsel olarak ispatlanmıştır.
Peki işlem nasıl yapılır?
Öncellikle işlem anjiografi altında yapılmaktadır. Anjiografi sırasında ağrı ve endişenin giderilmesine yönelik damardan rahatlatıcı ilaçlar verilir. Kasıkta 1-3 mm lik delik açılarak kasık damarlarına girilir. İnce borucuklarla (kateter) karaciğer içerisindeki tümör damarlarına erişilir. Ve tüm tümör damarlarına tek tek girilerek kemoterapi yüklü tanecikler tümörün içerisine verilir. Görüntüleme yapılarak tümör damarlarının tamamen tıkandığından emin olunduktan sonra işlem sonlandırılır.
İşlem sonrasında; 4-6 saat yatak istirahatinden sonra hasta ayağı kalkabilir. Bazı hastalarda işlemden sonra ağrı, bulantı ve kusma görülebilir. Bu şikayetlerin olabilme ihtimaline karşı hastanede yatışı yapılır, buna göre tedavi düzenlenir. Bir gün sonra taburcu yapılarak normal günlük yaşamlarına dönerler.
Zorlu bir işlem midir?
Hayır. Tüm işlemler anjio altında lokal anestezi kullanılarak yapılır. İşlem sırasında damardan rahatlatıcı ve ağrı kesici ilaçlar verdiğimizden herhangi bir ağrı hissedilmez. Hastaların bir kısmında İşlem sonrasında çoğunlukla ilk 24 saatte karın sağ üst kadranda ağrı olabilir. Bunun için ağrı kesicilerle hastalar rahatlatılır. Hastaların büyük kısmı için işlem son derece rahat geçer, bir gün sonra günlük yaşamlarına dönerler.
TAKE tedavisinin etkinliği nasıldır?
TAKE günümüzde tüm dünyada birçok merkez tarafından rutin olarak yapılmaktadır. İşlem için uygun hasta grubunda sağ kalımı iyileştiren veya hayat kalitesinin devamını sağlayabilen konforlu, güvenli ve etkili girişimsel onkolojik uygulamadır.
TAKE işlemi bir kısım hastada bir seansla tümörün tamamen yok olmasını sağlar, bir kısım hastada ise tümörün küçülmesini sağlar, ancak işlemi tekrarlamak gerekebilir. 2 seansla çözüm sağlanabilmekle birlikte, 2-4 defa arası tekrarlanabilir.Eğer tümör sadece karaciğerdeyse ve çok yaygın değilse tümörün kontrol altına alınması veya tümüyle giderilmesi zor değildir. Genellikle ek işlemler yeni çıkan tümörler için yapılır.
Hastaların normal kemoterapisine engel teşkil etmez. İşlem öncesinde veya sonrasında kemoterapi yapılabilir. Diğer tedavileri engellemez.
Hangi hastalar TAKE için uygundur?
Genellikle orta evre karaciğer tümörlerinde kullanılan bir tedavi yöntemidir. Erken evre karaciğer tümörlerinde asıl tedavi tümörün ameliyatla çıkarılması ya da radyofrekans/mikrodalga ablasyon gibi yöntemlerle daha kesin tedavisidir.
Ayrıca TAKE tedavisi yapılabilmesi için tedaviye uygunluğu değerlendiren karaciğer fonksiyon testleri gibi bazı metabolik testlerin uygun olması gerekir. Bunun için girişimsel radyoloji uzmanına danışmanız gerekir.
Takip nasıl yapılır?
İşlemden sonra 1-2 ay arasında karaciğere yönelik tomografi , MR görüntüleme yapılarak tedaviye yanıt değerlendirilir. Belli aralıklarla takibe devam edilir.
Hastayı asıl takip eden medikal onkoloji bölümü olduğundan tüm kontroller medikal onkolojiyle eşgüdümlü olarak yapılır.